(اڭگىمە)

پاۆلودار قالالىق قوناق ءۇيى اكىمشىسىنىڭ الدىندا تۇرمىن. بۇل كوزاينەك كيگەن ۇلكەن مۇرىندى كىشكەنتاي سۇر كەمپىر. قولدان توقىلعان ەسكىلەۋ ءجۇن بوكەبايمەن ارىق جىڭىشكە موينىن يەگىمەن تۇتاستىرا وراپ العان. مەنىڭ ورىن سۇراعان وتىنىشىمە ول مەزى بولعان قاتقىل ۇنمەن: «ورىن جوق»، — دەپ قىسقا جاۋاپ قايىردى.

— ەندى قالاي ەتۋ كەرەك؟

كەمپىر مەنىڭ بۇل سۇراعىمدى قۇلاعىنا دا ىلمەدى. ستولىپين تارتپاسىنان قىسقىش تەمىر الىپ، ءبىر قاعازداردىڭ شەتىن بەكىتە باستادى. ونىڭ تىرىسقاق كەيپىنە ىشتەي ىزام كەلىپ تۇرسا دا، بيازى ۇنمەن جاعىنا سويلەدىم: — كەشىرىڭىز، مەن تىڭعا كەلگەن جازۋشى ەدىم.— جازۋشىلىق كىشكەنتاي قوڭىر بيلەتىمدى كەمپىردىڭ الدىنا توستىم. كەمپىر مەنىڭ بيلەتىمە ەمەس، اجىرايعان سۋىق كوزبەن جۇزىمە قاراپ:

— مىنا وتىرعانداردى كوردىڭىز بە! ءبارى تىڭعا كەلگەندەر انە، بىرنەشە كۇننەن بەرى بالا-شاعاسىمەن دالىزدە يلەنىپ جاتقاندارى بار. ورىن بولسا، اۋەلى سولاردى ورنالاستىرماس پا ەدىم، — دەدى.

مەن ەشتەڭە دەي الماي قالدىم. ءدالىزدىڭ ەكى وڭىرىنە قويىلعان ديۆان، ورىندىقتاردا شىنىندا دا ايەل-ەركەگى ارالاس ون شاقتى ادام تۇيىنشەك، چەموداندارىن توڭىرەگىنە ءۇيىپ قويىپ، ماناۋراسىپ وتىر ەدى. سولاردى ەلەمەستەن كيىپ-جارىپ كەپ، ورىن سۇراپ، جازۋشىلىعىمدى دەس ەتكەنىمە ىڭعايسىزدانىپ تا قالدىم.

قايتادان استىڭعى ەتاجعا ءتۇستىم. جۇگىمدى ساقتىق قويماسىنا تاپسىرىپ، رەستورانعا كىردىم. قازىر كەشكى ساعات توعىز شەنى. تىستا قارلى — جاڭبىر سابالاپ، سۋىق جەل ۇيتقىپ تۇر. اۋا دىمقىل، كوشە لاس. ەسىكتەن باس سۇعۋعا جيرەنەسىڭ.

مەنىڭ ءۇزىپ-سوزىپ، اسىقپاي تاماقتانۋىم ەكى ساعاتتاي ۋاقىتقا سوزىلدى. مەن عانا ەمەس، وزگەلەردىڭ دە تاماقتى سىلتاۋراتىپ، مىنا جارىق، جىلى بولمەدەن شىققىلارى كەلمەي وتىرعانى اپ-ايقىن. بىراق وتىرا بەرىپ تە جالىعاسىڭ عوي. اقىرى وفيتسيانتكامەن ەسەپتەسىپ، ورنىمنان تۇرەگەلدىم. باسقا بارار جەرىم بولماعاندىقتان قايتادان ەكىنشى ەتاجعا كوتەرىلىپ، ءدالىزدىڭ بويىمەن ءارى-بەرى سەندەلىپ جۇرە باستادىم. باعاناعى ماناۋراپ وتىرعان جۇرت ەندى سول ورىن — ورنىندا جايلاسىپ، ۇيقىعا بەت قويعان. كەيبىرەۋلەرىنىڭ باستارى سالبىراپ، تىزەلەرىنە ءتۇسىپ كەتكەن. ەندى بىرەۋلەر شالقاسىنان كەگجيگەن كۇيى قور ەتىپ قاپ، ءوز ۇنىنەن ءوزى شوشىپ ويانادى. ءبىر ۋاقىتتا قابىرعا ساعات سىڭعىرلاپ، ون ەكىنى سوعا باستادى. سول كەزدە:

— ازامات! — دەپ ساۋساعىمەن ىمداپ شاقىردى اكىمشى كەم ءپىر. ءبىر جاقسىلىقتىڭ بولارىن سەزىپ، قاسىنا جەتىپ باردىم،— ءجۇرىڭىز، مەن ءسىزدى بۇگىنشە ورنالاستىرايىن.

كەمپىر مەنى بۇرىشتاعى ءبىر بولمەگە ەرتىپ كەلىپ ەسىگىن اشتى. شام جاقتى.ۇزىنشا كەلگەن ەكى ادامدىق، شاعىن بولمە ەكەن. توسەكتىڭ بىرىندە سارى شاشى ۇيپالانىپ، بىرەۋ ىرگەگە قاراپ ۇيىقتاپ جاتىر. ورتا تۇسىنان اشىلعان كۇيى تۇمسىعىنا تىرەلىپ جاتقان «نوۆىي مير» جۋرنالى ونىڭ وقۋ ۇستىندە تالىپ بارىپ قالعىپ كەتكەنىن بايان ەتكەندەي. كەمپىر ماعان ەكىنشى بوس توسەكتى نۇسقاپ: «بۇگىنشە مىنادا ۇيىقتاپ شىعىڭىز. يەسى كەلە قويماس»، — دەدى.

سول كۇيدە قاتىپ قالعان ەكەم. بىردەڭە بۇيرەگىمە سولق ەتكىزىپ سوعىپ قالعانعا شوشىن ويانىپ، كوزىمدى اشىپ السام ءۇي ءىشى جاپ-جارىق. ەرتەڭگىلىك مەزگىل. ۇستىمە بەس-التى جاستار شاماسى تورسىق شەكە، ادەمى ءبىر سارى بالا ءمىنىپ الىپتى. ءMeنىڭ وقىس قوزعالىسىمنان جىعىلىپ قالا جازداعان ونى قولىممەن سۇيەپ ۇستاي بەرىپ:

— ءوي، كىمسىڭ سەن؟ — دەپ سۇرادىم تاڭ-تاماشا قالىپ.

مەنىڭ كوزىمە كوزى تۇسكەندە، بالانىڭ ماسايراعان ءجۇزى كەنەت ويران — توپاي بۇزىلىپ سالا بەردى. ويلاماعان جەردەن ۇرەيلى جىرتقىش اڭمەن بەتپە-بەت كەلىپ قالعانداي كوزى شاراسىنان شىعىپ، شەگىنشەكتەپ بارادى. ول ۇستىمنەن تۇسە قاشپاق بولعاندا، شاپ بەرىپ بىلەگىنەن ۇستاي الدىم. بالا باقىرىپ جىلاپ جىبەردى.

— ءوي، نەگە جىلايسىڭ! جىلاما؟ — دەدىم ءوڭىمدى جىلى سالىپ.— كىمنىڭ بالاسىسىڭ؟ ءجونىڭدى ايت.

وسى كەزدە سىرتتان تۇكتى ورامالمەن جالاڭاش موينىن قىزارتا ىسقىلاپ، قاتارىمداعى ەكىنشى توسەكتىڭ يەسى كىرىپ كەلدى. ول بالانى كورىپ، شۇرقىراسا كەتتى: — ساشا، بۇنىڭ نە، نەگە جىلايسىڭ؟

مەن كورشىمە بالانىڭ مەنى شوشىتىپ وياتقان قىلىعىن ايتىپ بەرىپ ەم، ول ءماز بولا كۇلىپ: «مىنا توسەكتە ونىڭ پاپاسى جاتاتىن. كۇندە تاڭەرتەڭ كەپ، ۇستىنە ءمىنىپ الۋشى ەدى. ءسىزدى سول ەكەن دەپ قالعان عوي»، — دەدى.

بۇعان مەن دە راقاتتانا كۇلىپ جاتىرمىن. كورشىمىز ەكەۋمىز ساشانى لەز جۇباتىپ الدىق. ەندى ول كوز جاسىن قۇرعاتىپ، بىزدەن پاپام قايدا دەپ سۇراي باستادى.

— پاپاڭ كەشە سوۆحوزعا كەتكەن. جۇمىسقا ورنالاسىپ، پاتەر دايىنداعاننان كەيىن ماشينا الىپ كەلىپ، سەندەردى، ماماڭ ەكەۋىڭدى، كوشىرىپ اكەتەدى، — دەدى كورشى جىگىت.

— جوق، ءبىز سوۆحوزعا ەمەس، تىڭعا بارامىز، — دەدى ساشا دەرەۋ سەرگىگەن ۇنمەن.

— سەن دە تىڭ كوتەرۋگە كەلدىڭ بە؟— دەپ سۇرادىم قايتەر ەكەن دەپ.

— مەن ءازىر كىشكەنتايمىن عوي. ۇلكەيگەندە تراكتورشى بولام.

وسى كەزدە اشىق تۇرعان ەسىك الدىنا اياعىن دىك — دىك باسىپ، سۇڭعاق بويلى ادەمىشە جاس كەلىنشەك كەلدى دە:

— ساشا، پاپاڭ كەلمەگەن بە؟ بوگدە اعايلاردى مازالاماي بەرى ءجۇر، — دەدى.

— جوق، ساشا ءبىزدى مازالاپ جاتقان جوق. قايتا اڭگىمەشىل، جاقسى بالا ەكەن، — دەدىم مەن.

— بايقا، ساشا، تەنتەكتىك ىستەۋشى بولما، — دەپ ەسكەرتتى دە ماماسى ءوز بولمەسىنە كەتتى.

كيىنىپ جاتقان مەنەن: «ءسىز كىمسىز؟— دەپ سۇرادى ساشا.— ءسىز دە تىڭعا كەلدىڭىز بە؟»

— يە، — دەدىم مەن، — مەن دە تىڭعا كەلدىم. مەن جازۋشىمىن.

— بالالار جازۋشىسىز با؟

— ءيا، بالالار جازۋشىسىمىن.

— مارشاكسىز با؟

— جوق، مارشاك ەمەسپىن.

— ەندى كىمسىز؟

مەن ءوز اتى-ءجونىمدى ايتتىم. بالالار جازۋشىسىمىن دەي، تۇرىپ بۇنىڭ مارشاك بولماعانى قالاي دەگەندەي، ساشا ماعان تاڭىرقاعان پىشىنمەن قاراپ قالىپتى.

ساشا شىنىندا دا اڭگىمەشىل، ۇيىرسوق بالا ەكەن. ەندى مەنى جامپەيلەپ، توسەگىمنىڭ قاسىنداعى ورىندىققا وتىرىپ تا الدى.

— تىڭدا ءسىز نە ىستەمەكسىز؟ — دەپ سۇرادى ول مەنەن.

— كىتاپ جازامىن

— قانداي كىتاپ؟

— تىڭعا جان-جاقتان كوپ-كوپ ادام كەلىپ جاتقانىن سەن كورىپ وتىرسىڭ عوي. سەنىڭ پاپاڭ دا تىڭ يگەرۋگە كەلدى. مىنە، سولار جونىندە، سولاردىڭ قالاي ەڭبەك ەتكەنى جونىندە جازام.

— مەنىڭ پاپام تۋرالى دا جازاسىز با؟

— ءجونى كەلسە سەنىڭ پاپاڭ تۋرالى، مىنا سەن تۋرالى دا جازام.

— مەن تۋرالى نە جازاسىز؟

— وسىنداي… تىڭ يگەرۋگە كەلگەندەردىڭ ىشىندە ساشا دەيتىن اڭگىمەشىل، اقىلدى ءبىر بالا بار. ۇلكەيگەندە ول پاپاسىنىڭ ورنىن باسىپ، تراكتورشى بولماقشى. بۇل سەكىلدى كەۋدەسىندە وتى بار بالانىڭ قيالى جۇزەگە اساتىنىنا مەن كامىل سەنەمىن دەپ جازامىن.

— مەنىڭ ءسىزدىڭ ۇستىڭىزگە ءمىنىپ العانىمدى جازبايسىز با؟ — دەدى ساشا ۋايىمداعان پىشىنمەن.

— جوق، ونى جازبايمىن، — دەپ ۋادە بەردىم.