Бүгінде экономика ғылымдарының докторы Атамұрат Шәменовтың Ел Президенті Қ.Тоқаевқа жолдаған «Жаңа аграрлық саясат туралы ашық хаты» халық арасында қатты қолдау тауып жатыр. Әрине, ондаған тармақтан тұратын бұл ұсыныстар бұған дейін де айтылған. Дегенмен, ата мұрасы – ауыл шаруашылығын дамыту бағытында жаңғырта айтылған жайлар құлаққа жағымды естіледі.
«Тәжітажалдың» лаңынан кейін ауыл шаруашылығын дамытып, ауылды өркендетуден басқа жол күмәнді екендігі айқындала бастады. Ауылдың өркендеуі елдің аспандауының өзегі екендігін экономистер мен саясаткерлер ашық, батыл айтуда.
Ал профессор Шәменов қандай нақты ұсыныстар айтады?
-Мал шаруашылығын дамытуда алыс елдерден өте қымбатқа түсетін тірі мал сатып әкелудің орнына асыл тұқымды мал өсіруді қолға алып, тауарлы фермадағы мал басын қолмен ұрықтандыру арқылы көбейту қажет. Оның тиімді өсу жолы – жайлымдық ет өндіруге бетбұрыс жасау ұсынылады, – дейді ғалым.
Әр ауылдық округ аумағындағы елді мекендерде кем дегенде бір-бірден іріленген ұжымдық шаруашылық болуы тиіс. Мұндай ірі құрылымдарға мемлекеттік тапсырыс беру оңай, олар еңбек өнімділігін арттырады, жұмыс орындарын ашады және әлеуметтік көмек көрсетеді.
Ғалымның ойға қонатын ұсыныстары өте көп. Мәселен:
– Сонау елуінші жылдары Кеңес одағында «отызмыңдықтар» қозғалысы болып, артта қалған шаруашылықты басқаруға қаладан білікті мамандар мен іскер басшылар жіберілді. Сондықтан Қазақстан бойынша «Мың әкім» қозғалысын жасап, орталықтан қысқартылатын мемлекеттік қызметшілер, басқа да мекеме қызметкерлерін үш жылдық мерзімге ауылға жіберу ұсынылады. Қазақстан бойынша ауыл әкімдіктерінің дербес бюджетін қайта қарау және қосымша функциялар қарастыру қажет.
– Ауыл жастарын мал шаруашылығына тарту қиындап кетті, сондықтан жайлымдық мал шаруашылығы мен мал бордақылау кешендеріне жастарды қамту үшін бригадалық формалар мен вахталық қызмет түрлерін енгізуді ойластыру керек.
Жоғарыда айтқандай, Қазақстан халқының жартысына жуығын ауыл тұрғындары құрайды және олар шығаратын тағам өнімдерін бүкіл ел пайдаланады, сондықтан ауыл экономикасын өркендетуді тек ауыл шаруашылығы министрлігіне артып қою қателік. Оған көптеген министрліктер мен ведомстволар араласулары керек.
Ауылды цифрландыру. Барлық елді мекендерде интернет желісі тартылып, ол қолжетімді болуы керек. Әр үйде байланыс желісінің болуы шарт.
Әр ауылда медициналық қызмет ошақтарын қайта жабдықтап, білікті мамандармен қамтамасыз ету. Қазір де көптеген агроколледждер бар, пандемия жағдайында кеңінен пайдаланып жатқан қашықтан оқыту тәсілін әрбір ауыл әкімдігі жанынан ұйымдастырып, жастарды жұмысшы кәсібін меңгеруге бетбұрыс жасау керек. Финляндия мемлекетінің тәжірібесін енгізу, яғни қала мен ауыл мектептерінің деңгейін теңестіру.
Бұдан өзге де сандаған тиімді ұсыныстар жасап отырған ғалым: «Әлемдік екі дағдарысты басымыздан кешудеміз, ал бұл үшінші азық-түлік дағдарысын болдыртпайтын, оның алдын алатын іс-шара, мемлекеттік саясат, ауыл экономикасын реттейтін құрал. Сондықтан уақыт жоғалтпаған абзал!», – деп тұжырымдайды.
«Жерұйық.kz» порталы.
