Негізгі > Әдебиеттану көкжиегі

Әдебиеттану көкжиегі

7-дәріс. Әдебиеттегі интерсубъективтік қатынас

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

Әдебиетте шын мәнісінде үш өзара әрекеттестіктегі тұлғат (субъект) бар: автор, nерсонаж(дар) және оқырман (нағыз өмірде оқырмандар өте көп, бірақта туынды кеңістігінде олар бір-бірімен еш кезікпейді). Олардың өзара әрекеттестігін сипаттау біршама мөлшерде позитивті-ғылыми талдау (позитивнонаучный анализ) шеңберінен шығып, философия, феноменологиялық рефлексия аясын қамтиды. Автор мен қаһармандардың (әрі қаһармандардың бір-бірімен) өзара әрекеттестігі белгілі

Толық оқу...

6-дәріс.  Әңгімелеу

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

Стилистика сияқты нарратология, яғни, хикаяттау туралы ғылым әдебиеттанумен тек қана өзінің пәндік тақырыбы жағынан қиысып, кейде тіпті оның шегінен шығып кетеді: өйткені, хикаяттаулардың барлығы бірдей көркем болып табылмайды. Хикаяттау дискурстың типі ретінде «тікелей еліктеуге» (персонаждардың сөздеріне), сипаттауға, ой қорытуға (тікелей автор сөздеріне) қарсы тұрады. Классикалық риторикада ол өте аз зерттелді, ең

Толық оқу...

5-дәріс.  Поэтикалық тіл, стиль, сөздік фигуралар

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

Көркем сөзді (прозалық немесе поэтикалық) ұйымдастыратын бірыңғай принципті іздестіру әдебиет теориясының ерек пәні – стилистиканы немесе стиль теориясын құрайды.  Стилистиканың өлеңтанудан айырмашылығы –  стиль тек қана көркем мәтіндерде ғана емес, өзгелерінде ұшырасатындықтан, оны зерттеу лингвистика мен әдебиеттанудың межесінде орын алатын –  «жартыкеш әдебиеттану» пәні екендігінде. Дәстүрлі риторикада стильге деген екі әдіс

Толық оқу...

4-дәріс.  Поэзия мен проза. Өлең теориясы

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

Поэзияның проблемасымен сөздің ерек түрі «өлеңтану» пәні айналысады. Әдебиеттанудың бұл бөлігі және нысаны толықтай көркем әдебиеттің құрамына кіреді: сөздің өлеңдік құрылымы конститутивтік әдебиліктің негізгі нышандарының бірі болып табылады. Поэзия дегеніміз – ырғақты сөз.  Ырғақтың тарихи ұғымы өте қатаң дәстүрлі мәдениет жағдайымен және ХХ ғасырдың еркін өлеңдері аралығында өзгермелі.  Бір сақталынып қалғаны

Толық оқу...

3-дәріс. Әдеби жанр

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

Әдебиеттің (әдебиліктің) сыртқы шекарасымен қатар, оның ішкі шекараларын құрап, әдебиетті «тек пен жанрға» бөлетін проблема да орын алады. Оларды түрлі дәуірлердегі назариятшылар әрқилы қарастырып келді. Аристотелде сөздік шығармашылық екі өлшемдік негізде: еліктеудің нысаны мен амал-тәсіліне қарай бөлінетін еліктеу ретінде қарастырылды. Еліктеудің нышанаты адамдар (персонаждар) болып табылады, олар өз кезегінде оқырман немесе

Толық оқу...

1-дәріс. Әдебиеттанудың ғылыми мәртебесі

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

Кез келген ғылымның нышанаты (предмет) құрылымданады, осы ғылымдағы реалды феномендердің мибылығының арасынан мүшеленеді. Дәл осы мәнісінде ғылыми қисындылық тұрғысынан өз пәнінен бұрын туындайды, өйткені, әдебиетті зерттеу үшін ең алдымен әдебиеттанудың не екендігі турасында сауал қойған оңды. Әдебиеттану өзінен-өзі ұғыныла салатын дүние емес, өзінің мәртебесі жағынан ең мәселесі көп ғылымға жатады. Шындығынадағ

Толық оқу...

2-дәріс. Әдебиет ұғымы

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

Көркем әдебиеттің межесі (шегі) әдебиеттанудың межесіне қарағанда айқын емес, осы айқын еместік оның мәнінің болмысынан тұрады. Кәсіби сында болсын, тұрмыстағы пікір айтымдарда болсын, «мынандайда-мынадай (автор, мәтін дегеніміз) – бұл енді әдебиет емес (поэзия емес)» деген реппеттегі сөз саптау қалыпты болып келеді. Басқа жағынан алғанда, «әдебиет» ұғымының өзі рухани жағынан қабілетсіз

Толық оқу...

Әдебиеттану көкжиегі қамтитын жұмыстарға кіріспе

kazakh Әдебиеттану көкжиегі   0

“Жерұйық” сайты “Әдебиеттану көкжиегі” атты арнайы айдар ашып, зерделі оқырманға бағыттап, игі интеллектуалды қадам жасап отыр. 30 жылдан бері ұлттық әдебиеттануда кенжелеп дамып келе жатқан салыстырмалы әдебиеттанудың жалына жабысып жүргендіктен Алаш әдебиеттануының осы саладағы кейбір қозғалмай жатқан мәселелерін: “Әдебиет теориясы: тұлға, туынды, көркем шығармашылық туралы Дәрістердің 17 топтамасы” арқылы тұрақты

Толық оқу...